Ergenliğin başından, menopoz dönemine kadar devam eden yumurtlama ve dolayısıyla adet kanaması normal şartlar altında en az 2 gün, en fazla 7 gün sürmelidir. Bu bağlamda 7 günden daha uzun ya da 2 günden kısa süreli olan adet kanamaları normal değildir. Adet dönemi içinde gerçekleşen ve normalden çok uzun ya da kısa süren kanamalara anormal adet kanamaları, bu dönemin dışında gerçekleşen kanamalara ise ara adet kanaması adı verilir. Ara adet kanamaları, kesinlikle anormal kanamalardır ve araştırılıp müdahale edilmesi gerekir.
Adet kanaması nedir, neden olur?
Kadınların rutin adet dönemi; yumurtalıklardan salgılanan östrojen ve progesteron hormonunun rahim iç tabakası olan endometirum adı verilen tabakayı kalınlaştırır. Üreme çağındaki kadınların yumurtalıklarında, her ay adet döneminin 14. günü yumurtlama meydana gelir. Yumurta işleminde yumurta, fallop tüplerinden girer ve spermle dölleneceği alana ulaşır. Ancak o dönmede korumasız cinsel ilişki olmamışsa, yumurta döllenmezse, hamilelik oluşmaz. Bundan dolayı da yumurtlama için artan hormon seviyeleri düşer. Hormon seviyeleri düştükçe, olası bir gebelik için hazırlanmış olan rahim iç tabakası da pul pul dökülerek bir miktar kanla beraber vücuttan atılır. İşte bu durum, adet kanaması olarak adlandırılır.
Adet dönemi ise, kanamanın başladığı günden itibaren sayılarak, diğer adet döneminin ilk gününe kadar da devam eder. Genellikle normal sağlık koşullarına sahip olan kadınlar 28 günde bir adet görür. Ancak bazı kadınlarda bu süre daha uzun ya da daha kısa olabilir. İki adet dönemi aralıkları ile ilgili normal kabul edilen süre 21 – 35 gün arasıdır, burada önemli olan adetlerin her ay aynı süre aralıklarla gerçekleşiyor olmasıdır. Adet döneminin, 3 normal adet dönemi boyunca ya da 6 ay boyunca hiç olmaması ise amenore, yani hiç adet görememe olarak tanımlanır. Amenore; üreme çağındaki kadınlarda üreme yollarıyla ya da hormonlarla ilgili bir soruna işaret eder veya menopoza girişin işareti olabilir.
Anormal rahim kanamaları hangileridir?
- Adet dönemleri arasında gerçekleşen kanamalar,
- Cinsel ilişkiden sonra meydana gelen kanamalar,
- Adet döneminin herhangi bir zamanında olan damlama, lekelenme şeklindeki kanamalar,
- Adet kanamasının normalden (2 – 7 günden) fazla veya uzun olması
Ara adet kanamalara hangi yaşlarda görülür?
Ara adet kanamalarına ya da anormal adet kanamaları her yaştan kadında görülebilir. Adet kanamalarının anormal olabileceği çeşitli dönemler vardır. Bunlar daha çok adetinin ilk başladığı yıllar (ergenlik) ve 35 yaşından sonra menopoz dönemine yaklaştıkça karşılaşılan düzensiz kanamalardır. Bu iki dönem içinde adet kanamalarının düzensiz seyretmesi normal olarak karşılanır. Fakat bu dönemler dışında sebebi bilinmeyen ara kanamaların meydana gelmesi, adetlerin düzensiz olması, kanamanın aşırı yoğun olması durumunda mutlaka bir uzman tarafından değerlendirme yapılmalıdır.
Anormal kanamaların ve ara adet kanamalarının sebepleri nelerdir?
Anormal kanamalara ve ara adet kanamalarına sebep olabilecek pek çok farklı sebep bulunmaktadır. Ara kanamalarda özellikle kadının içinde bulunduğu yaş grubu oldukça önemlidir. Bu bağlamda yaş, cinsel ilişki sıklığı, genel sağlık durumu, üreme yeterliliği ve üreme organlarıyla ilgili sorunlar anormal kanamalara veya ara kanamalara sebep olabiliyor. Burada özellikle bu kanaların ne kadar süredir devam ettiği sorusunun yanıtı çok büyük önem taşır. Zira bu tür durumlarda vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak gerekiyor. Anormal kanamalara yol açabilecek sebepler;
- Hamilelik
- Düşük öyküsü,
- Dış gebelik,
- Doğum kontrol yöntemlerinden kaynaklanan problemler (doğum kontrol hapı, spiral vs…),
- Rahim veya rahim ağzının iltihapları, sorunları,
- Miyomlar,
- Polipler,
- Pıhtılaşma bozuklukları,
- Rahim kanseri,
- Rahim ağzı kanseri,
- Şeker hastalığı,
- Tiroit hormonu bozuklukları,
- Kronik hastalıklar şeklinde sıralanabilir.
Anormal kanama tanısı nasıl konur?
Kadının kanamasının normal dışı bir kanama anlaşılması için öncelikle normal adet dönemleri saptanır. Sonrasında ara bir dönemde anormal bir şekilde kanama olmasına yol açan faktörün tespit edilmesi için hastanın tıbbi geçmişi değerlendirilir. Bunun için de şu bilgiler alınır;
- Geçmişte veya şimdi var olan hastalıklar,
- Kullanılan ilaçlar,
- Doğum kontrol hapı kullanımı,
- Vücut ağırlığının normal değerler arasında olup olmaması,
- Beslenme düzeninin ne derece sağlıklı olduğu,
- Egzersiz alışkanlıkları,
- Yaşamındaki stres düzeyi,
- Geçirilmiş veya hala var olan cinsel hastalıklar
Yukarıdaki tüm faktörler belirlendikten sonra kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, hastanın adet düzenlerini de sorgular. Bu bağlamda normal adet kanamalarının kayıt altında tutulması aslında her kadının üreme sağlığı açısından çok önemlidir. Yapılan muayeneden sonra, kan sayımı, eğer gebelik varsa bunları gösteren kan testleri yapılır. Bu amaçla aşağıdaki işlemlerden biri ya da birkaçı yapılmaktadır.
- Endometrial biyopsi
Rahim içi, katater ile kazınır ve alınan parça örneği mikroskop altında incelenir.
- Ultrason
Ses dalgaları yardımıyla görüntülerin elde edilir ve pelvik organlarının değerlendirilir. Ultrason muayenesi vajinal olarak ya da karın üzerinden yapılabilir.
- Sonohisterografi (SİS)
Plastik bir katater ile rahim içi yeterli steril sıvı ile doldurulur ve daha sonra vajinal yoldan ultrason ile değerlendirme yapılır.
- Histeroskopi
Teleskop benzeri bir alet ile vajen ve rahim ağzı direkt olarak değerlendirilir.
- Dilatasyon ve kürtaj (D&C)
Rahim ağzının açıklığı genişletilir. Rahim içini döşeyen endometrium yapısı kazınır ya da vakumlu yöntemle bu bölgeden örnek alınır. Alınan parça, mikroskop altında değerlendirilir.
- Histerosalpingografi
Rahim içi ve fallop tüplerine kontrast bir madde verilir ve bu alanlar röntgen ile değerlendirilir.
- Laparoskopi
Karından, göbek deliğinin hemen altından ince bir kesi yapılır, bu kesiden karın içine ince bir teleskop yerleştirilir ve karın içi incelenir.
Anormal kanama veya ara kanama nasıl tedavi edilir?
Anormal kanamaları ve ara adet kanamalarının tedavi edilmesi için öncelikle hastanın genel sağlık durumunun değerlendirilmesi ve bu duruma yol açan faktörlerin tespit edilmesi gerekir. En doğru tedavi yönteminin bulunması için hastanın yaşı, kanamanın yoğunluğu, çocuk isteyip istemediği gibi faktörler de göz önünde bulundurulur. Bu bağlamda doktor, tedaviyi bu faktörlerle beraber belirler. Bu tür sorunlarda kimi zaman hormon tedavisi yeterli olurken, bazı vakalarda cerrahi yöntemlere başvurmak gerekebilir. Bu süreçte ilaçların etkisi, birkaç adet döneminden sonra tespit edilebilir. Kadının hamile olma şüphesi varsa, tedaviye başlamadan önce gerekli testlerin yapılması çok önemlidir.
Hormon takviyeleri
Adetlerin düzenli olmaması ve ara adet kanamaları yaşanması gibi sorunlarda doktor, doğum kontrol hapları kullanılması önerilebilir. Doğum kontrol hapları adet kanamalarının daha düzenli olmasını sağlarken, belirtilerin de hafiflemesine de yardımcı olacaktır. Bu bağlamda progesteron, endometrial hiperlazi adı verilen rahim içi kalınlaşmasını engeller ve zamansız kanamaların önüne geçer.
İlaç tedavileri
Bazı ilaçlar, ağır kanamaları kontrol altında tutmaya yardımcı olurken, adet sancılarının da azalmasını sağlayabilir. Bunun yanında pıhtılaşmayı kontrol altına alarak tedavi sağlayan bazı ilaçlar da bu süreçte tedaviye destek olur.
Cerrahi tedavi yöntemleri
Hastada anormal rahim kanamalarına yol açan faktörler miyom ve polip gibi iyi huylu oluşumlarsa, bunların çıkarılması için cerrahi yöntemlere ihtiyaç duyulur. Bu işlemler histeroskopi ya da açık yöntemle de uygulanabilir. Bu bağlamda endometrial ablasyon da, anormal kanamaların tedavisinde sıkça uygulanan bir yöntemdir. Endometrial ablasyon; elektrik, lazer, ısı veya dondurma yollarından herhangi birisi ile rahim içinin tahrip edilerek tedavinin yapılmasıdır. Bu tedavi ile kanama kalıcı olarak ortadan kaldırılabilir. Ancak bu tedaviden sonra kadın, hamile kalamaz. Bir diğer tedavi yöntemi olan histerektomi ise rahmin alınması operasyonudur ve anormal kanamaların tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Bu işlemden sonra da kadın gebe kalamaz.
Kaynak : Dr. Ali Osman Koyuncuoğlu / http://www.aliosmankoyuncuoglu.com
0 yorum: